16. Yüzyılda İstanbul – Kent – Saray – Günlük Yaşam 6.Baskı

Açıklama

16. Yüzyılda İstanbul, büyük ölçüde bilgilendirici, eğlendirici ve dünden bugüne karşılaştırma yapmaya elverişli “resim okuma”larla donatılmış bir kitap.Metin And, İstanbul’a hayran bir İstanbullu. Genç yaşta ayrılıp kısa süreli ziyaretler için gelip gittiği bu kente onu en parlak yüzyılındaki haliyle anlatarak borcunu ödemiş. 16. Yüzyılda İstanbul, büyük ölçüde bilgilendirici, eğlendirici ve dünden bugüne karşılaştırma yapmaya elverişli “resim okuma”larla donatılmış bir kitap. Aslında yabancıların kalem ve fırçasıyla çizilmiş büyük bir İstanbul Panoraması. Bu panoramaya bakınca İstanbul’u “Kent – Saray – Günlük Yaşam” gibi kesitlere bölünmüş olarak görüyorsunuz. Her bölüm kendi karakterine uygun resimlerle, resimlerde görülenlere ilişkin açıklamalarla ele alınmış ve İstanbul “yemyeşil, huzur içinde, toplumsal yaşamı uyumlu” bir kent olarak yansıtılmış. 16. Yüzyılda İstanbul, bu büyük kenti tanımaya, sevmeye yardımcı olacak, merak ettiğimiz birçok soruyu cevaplandıracak, adı var kendisi yok ya da ancak izleri kalmış Bizans ve Osmanlı anıtlarını eski çizimleriyle tanımamızı sağlayacak, bugüne kalanların ise eskiden nasıl olduğunu gösterecek bir kılavuz, bir el kitabı aslında…Bu kitapta kullanılmış olan belgelerin çoğu Almanca ve Fransızca’dır; diğerleriyse İngilizce ve İtalyanca, bir tanesi de İspanyolca’dır. Okuyucuya kolay anlaşılır bir biçimde sunmak amacıyla kaynaklarımı doğrudan alıntı olarak aktarmadım. Bunun yerine, bunları kendi sözcüklerimle anlattım, yer yer de kısalttım. Meraklılar için sayfa numaralarını verdim. Aynı konu hakkında birden fazla tanık olduğunda birbirleriyle karşılaştırma yapılabilsin diye tümünün dediklerini aktardım.Baştan sona karşılaşılan en büyük güçlük bu denli engin kaynak arasındaki dengeyi sağlamaktı. Bu nedenle, özellikle dinsel konuları, İslâm’ın prensiplerini, hükümet örgütlenmesini, ordu ve benzerleri üzerine kimi bilgileri kitabın dışında bıraktım.Bu kitapta kullanılan ikinci bir grup kaynağı da görsel malzeme oluşturmaktadır. Kenti ziyaret edenlerin birçoğu vatanlarına döndüklerinde deneyimlerini arkadaşlarıyla veya amirleriyle ya da hükümdarlarıyla paylaşmak ve anılarını tazelemek amacıyla gördüklerinin resimlerini, karalamalarını veya gravürlerini yapmışlardır. Nicolas de Nicholay, Jérôme Maurand, Schweigger ve Heberer bize böylesi çizimler bırakmışlardır. Ancak bu çizimler siyah beyazdır. Ben renkli olanları yeğledim ve özellikle bunları kullandım. Bunlar 19 albümde yer almaktadır, fakat kimini kullanamadım. Örneğin Leningrad ’daki (Sen-Petersburg) Hermitage Müzesi başvurumu yanıtlamadı. Oysa, albümlerin çoğu bu kitapta örneklenmişti. Söz konusu yazmalarda yer alan resimlerin iyi çekilmiş modern fotoğraflardan, bilgi aktarma bakımından, aşağı kalır yanı yoktur. Seçim yaparken, aktardığım belgeleri resimlemeyi hedefledim. Ressamlarla yazarlar birlikte yolculuk yaptıklarından, metin ile resim birbirini tutuyor ve resimler anlatılanları aydınlatıyor. Kitap üç ana bölümden oluşmaktadır. Önce, Kent. Bu bölüm panoramalarıyla, anıtlarıyla, surlarıyla, ulaşımıyla, evleriyle, insanlarının ve binalarının sayımıyla, câmileri, hamamları, su kanalları ve bahçeleriyle 16. yüzyıl İstanbul’unu konu edinmekte ve üç ana bölgesini betimlemektedir. Her bir bölge ayrı bir kente benzetilmiştir. İstanbul merkez, Galata-Pera ve Üsküdar. Yangın, kıtlık, deprem ve salgın hastalıklar gibi felaket ve afetler olduğu kadar, düzenin sağlanması, kamu sağlığının korunması ve kentin temizliği de kitabın kapsamındadır.İkinci bölüm Saray’a ayrılmıştır. Topkapı, diğer saraylar ve Sultan’ın sarayının betimlemeleri burada yer almaktadır. İmparatorluğun yaşantısı Dîvân’ın önerilerde bulunduğu, sadrazamın yardım ettiği Sultan’ın kişiliğinde doruğa ulaşıyordu. Okuyucu burada, hükümdarın halkın içine nasıl çıktığına, nasıl av partilerine gittiğine, hanedan kayığıyla yaptığı eğlence gezilerine şenlik ve yemeklere dair betimlemeler bulacaktır. Saray törenlerini anlatan bölümlerde hükümdarın Dîvân’a başkanlık edişi ve büyükelçileri kabul edişi sergilenmektedir.Halk’ı ele alan üçüncü bölüm kitabın ana bölümünü oluşturmaktadır. Hepsi kentin yaşamına ayrı bir renk katan değişik ırk, dil, din ve âdetlerle bezenmiş çok sayıda insan yaşıyordu İstanbul’da. Alıntılar bunların giyimlerini, evlilik âdetlerini, yemelerini, içmelerini, denizlerdeki balıkları ve diğer ürünleri, ödemek zorunda oldukları fiyatları, kadınların yaşamlarını, etiket kurallarını, toplumsal normları, cezaları, fahişeliği, uyuşturucuları ve batıl inançları gözler önüne sermektedir.

Ek bilgi