Cogito 104 – Hakikat Sonrası

Açıklama

3 aylık düşünce dergisi cogito’nun Kış 2021 sayısında “Hakikat-Sonrası” var.Hakikat-sonrası, doğruyla yanlışı, hakikatle safsatayı birbirinden ayırmanın giderek zorlaştığı bir epistemolojik krize mi işaret ediyor yoksa demokratik toplumun kurumlarının aşındığı, neoliberal yıkımla birlikte bireyin topluma ve kendine yabancılaştığı, müşterekliğin ve rasyonel bir kamusal söylemin giderek imkânsızlaştığı bir toplumsal-siyasal çöküşe mi? Hakikat peşinde koşanlarla, iktidar peşinde koşanlar arasındaki mücadelede, sıfırı tükettiği varsayılan eleştiriyi göreceleştirme ve doğallaştırma kıskacından kurtarıp ona eleştirel işlevini tekrar kazandırmanın ve kolektif eylem kapasitesini canlandırmanın yolu nedir? Cogito, Komplo Teorileri’nin odakta olduğu 103. sayıdan sonra, toplumsal kriz ortamında hakikat, siyaset, birey ve toplum ilişkisi sorgulamasını Hakikat-Sonrası dosyasıyla sürdürüyor.Şeyda ÖztürkDosya Steve Tesich: Yalanlar Rejimi Linda M. G. Zerilli: Alternatif Gerçekler Çağında Bilgi Teyidi ve Hakikat Anlatıcılığı Klaus Benesch: Hakikat ile Hakikat-Sonrası İlişkisi Modernizm ile Postmodernizm İlişkisi midir? Heidegger, Beşeri Bilimler ve Sağduyunun ÖlümüMyth kitabında Blumenberg sorar: Neden Aydınlanma projesinin vaat ettiği rasyonellik ve bilimsel düşünce mitleri sonlandırmadı? “Hiç kimse” der Blumenberg, “mitlerin bilimden daha iyi argümanları olduğunu savunmak istemeyecektir; hiç kimse, dogma ve ideolojinin yaptığı gibi, mitlerin şehitleri olduğunu veya mistisizmin deneyim yoğunluğuna sahip olduğunu iddia etmeyecektir” ama mitin sunduğu bir şey vardır: Anlam. Eğer mitlerin bir anlam üretme işlevi olduğunu anlarsak, “Mitler neden ortadan kaybolmadı?” sorusuyla daha az tedirgin oluruz ve mitos ile logos karşıtlığını ya da mitostan logosa geçildiği anlatısını ileri sürmeye daha az istekli oluruz. Angus Nicholls’un işaret ettiği gibi, aralarında kimi farklılıklar olsa da, Presokratlardan, Platon’dan, Aristoteles’ten Yeni Ahit’e ve Aydınlanmaya kadar çeşitli mit yaklaşımları tek bir temel argüman kurarlar: “Mit, insanın kültürel gelişiminde ilkel bir aşamadır, yanıltıcıdır ve çoğu zaman aldatıcıdır ve felsefi rasyonaliteye erişmek, doğru dini inançları elde etmek (genellikle tek tanrılı dinler) veya bilimsel modernitenin pratik avantajlarına ulaşmak için geride bırakılmalıdır.”Hem mitlerin primitif olduğu ve dolayısıyla uzak bir geçmişe ait olduğu yolundaki Aydınlanma fikrinin hem de mitlerin insan doğası için rasyonel ve bilimsel düşünceden daha temel olduğuna dair Romantik fikrin üstesinden gelmek için Blumenberg, miti Aydınlanmanın yaptığı gibi terminus ad quem (sürecin sona erdiği nokta) perspektifinden değerlendirmek yerine, onun terminus a quo’suna (çıkış noktası) odaklanmamız gerektiğini öne sürer. Hem Ernst Cassirer hem de Giambattista Vico, der Blumenberg, “mite bilimsel rasyonalite bakış açısından terminus ad quem olarak yaklaştılar ve bu nedenle miti kendi otonomisi içinde kuramlaştırma girişimlerinde kısmen başarısız oldular.” Blumenberg, mitin kökenine (orijin) ilişkin bir kuram talep ederken Cassirer ve diğerlerinin gözden kaçırdığı şeyin şu olduğunu iddia eder: Tüm mitsel malzeme ve model birikimi bize bir alımlama (reception) aracılığıyla ve bir kültürel seleksiyon mekanizmasıyla aktarılmıştır. Mite otonomisini vermek, daha doğrusu, geri vermek için mitin işlevine odaklanmalıyız.Bruno Latour: Eleştiri Neden Sıfırı Tüketti? – Olgu Meselelerinden Endişe Meselelerine Sebastian Schindler: Hakikat-Sonrası Siyaset Çağında Eleştirinin Görevi

Ek bilgi